Máy thở CPAP (Continuous Positive Airway Pressure) là thiết bị hỗ trợ hô hấp không xâm lấn, dùng để giữ cho đường thở luôn mở bằng cách cung cấp luồng khí áp lực dương liên tục thông qua mặt nạ. Đây là phương pháp điều trị hàng đầu cho chứng ngưng thở khi ngủ (OSA) và cũng được ứng dụng hiệu quả trong các trường hợp suy hô hấp như COPD hay hậu COVID.
Máy hoạt động bằng cách lọc không khí trong phòng, tạo áp lực ổn định nhờ động cơ và truyền khí qua ống mềm đến mặt nạ phù hợp với từng người (mũi, miệng, hoặc cả hai). Các dòng máy hiện đại có thể tích hợp làm ẩm khí thở và tự điều chỉnh áp lực dựa theo nhịp thở ban đêm.
CPAP phù hợp với người lớn tuổi bị OSA, bệnh nhân COPD, người sau khi xuất viện cần hỗ trợ hô hấp, và cả người sau COVID-19 đang phục hồi chức năng phổi. Nó cải thiện oxy máu, giảm tình trạng mệt mỏi ban ngày, nâng cao chất lượng giấc ngủ, và giảm nguy cơ biến chứng tim mạch khi sử dụng đều đặn.
Hướng dẫn sử dụng máy trợ thở CPAP từng bư
Trước khi sử dụng máy thở CPAP tại nhà, bạn cần kiểm tra kỹ máy và các bộ phận để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Việc thiết lập đúng cách giúp tránh rò rỉ khí, bảo vệ thiết bị, và hỗ trợ bạn thích nghi dễ dàng hơn với liệu pháp.
Dưới đây là danh sách kiểm tra cơ bản cho người mới dùng CPAP:
Lưu ý: Luôn rửa mặt trước khi đeo mặt nạ, và vệ sinh thiết bị thường xuyên để giữ độ kín và tuổi thọ thiết bị. Nếu thấy khó khăn, đừng ngần ngại hỏi bác sĩ hoặc kỹ thuật viên để được hướng dẫn thêm.
Để lắp mặt nạ máy thở CPAP đúng cách và thoải mái, hãy bắt đầu bằng việc chọn loại mặt nạ phù hợp với tư thế ngủ và cấu trúc khuôn mặt của bạn.
Điều này giúp tạo độ kín tốt, tránh rò rỉ khí và giảm kích ứng da – yếu tố then chốt cho hiệu quả điều trị ngưng thở khi ngủ tại nhà.
Có 5 loại mặt nạ phổ biến để lựa chọn:
Các bước lắp mặt nạ đúng cách:
Mẹo thêm cho người dùng lần đầu:
Hướng dẫn sử dụng máy thở CPAP cho người cao tuổi hoặc có râu nên bắt đầu từ việc chọn đúng loại mặt nạ và đảm bảo khít với khuôn mặt để tránh rò khí và kích ứng da.
Với người có râu, mặt nạ kiểu gối mũi (nasal pillow) là lựa chọn ưu tiên vì tiếp xúc tối thiểu với lông mặt và dễ tạo độ kín tại lỗ mũi. Nếu bạn thở bằng miệng khi ngủ, hãy kết hợp với dây đai cằm. Mặt nạ mũi truyền thống phù hợp với người thở bằng mũi, còn mặt nạ toàn mặt chỉ nên dùng khi cần thiết vì dễ gây khó chịu nếu râu dày.
Khi đeo, hãy nằm xuống để mô phỏng tư thế ngủ, sau đó điều chỉnh dây từ trên xuống. Mặt nạ nên vừa khít nhưng không ép chặt để tránh làm mỏng râu hay gây mẩn đỏ. Nếu rò khí, hãy thử tháo ra và chỉnh lại thay vì siết chặt. Vệ sinh da và râu mỗi tối bằng sữa rửa mặt dịu nhẹ để loại bỏ dầu và bụi bẩn, giúp mặt nạ bám tốt hơn.
Chăm sóc râu bằng dầu không chứa petroleum, thoa trước khi ngủ ít nhất 30 phút. Bạn có thể cắt tỉa vùng gần mặt nạ để giảm rò khí. Đối với người cao tuổi, nên dùng thêm lớp lót vải giữa mặt nạ và da để giảm ma sát, và chọn mặt nạ từ vật liệu mềm như foam nếu da dễ kích ứng.
Để bắt đầu sử dụng máy thở CPAP một cách an toàn tại nhà, trước tiên hãy kết nối nguồn điện, lắp ống dẫn và mặt nạ đầy đủ, sau đó bật máy bằng nút nguồn chính.
Máy sẽ hiển thị màn hình chờ hoặc logo nhà sản xuất. Nếu có thẻ dữ liệu, máy sẽ tự động kiểm tra trước khi vào màn hình chính. Khi sẵn sàng, nhấn nút để khởi động luồng khí và bắt đầu trị liệu.
Áp suất thở đã được bác sĩ cài đặt sẵn dựa trên kết quả đo lường giấc ngủ—thường dao động từ 8–10 cm H₂O. Tuyệt đối không thay đổi mức này nếu chưa có hướng dẫn từ bác sĩ.
Máy có thể ở chế độ CPAP cố định (áp suất không đổi) hoặc APAP tự động điều chỉnh theo nhịp thở, tùy theo chỉ định y khoa. Kiểm tra kỹ chế độ được ghi trên đơn và thiết lập bởi kỹ thuật viên.
Ngoài ra, bạn có thể điều chỉnh các tính năng tăng thoải mái như:
Lưu ý quan trọng: Nếu thấy mệt, ngáy to hoặc không thoải mái, đừng tự chỉnh máy. Hãy báo ngay cho bác sĩ để được điều chỉnh hoặc kiểm tra lại mặt nạ.
Dùng máy thở CPAP hiệu quả tại nhà đòi hỏi bạn xây thói quen dùng đều đặn mỗi đêm (ít nhất 4–6 giờ) và theo dõi 3 chỉ số chính: thời lượng dùng, chỉ số AHI, và mức rò rỉ khí.
Thời gian dùng CPAP mỗi đêm càng lâu thì hiệu quả càng rõ. Nên duy trì từ 6–8 giờ/ngày, vì chỉ số ban ngày (mệt mỏi, tỉnh táo) cải thiện rõ rệt khi bạn đạt mốc này. Dùng ngắn hơn 3 tiếng vẫn có ích, nhưng không đủ để cải thiện chức năng hô hấp dài hạn.
Hãy quan sát 3 chỉ số trong ứng dụng máy:
Ban đầu có thể khó quen: cảm giác khó chịu do áp lực khí, khô họng, hoặc đầy hơi. Để thích nghi:
Kiên trì trong 3 tháng đầu là yếu tố quyết định cho việc gắn bó lâu dài. Ghi nhật ký mỗi tuần hoặc theo dõi bằng app để thấy tiến bộ rõ ràng. Cần thiết, bạn có thể nhờ kỹ thuật viên y tế hỗ trợ thêm để điều chỉnh cho phù hợp.
Để biết máy thở CPAP đang hoạt động hiệu quả, bạn cần theo dõi 3 chỉ số chính: chỉ số AHI, thời gian sử dụng mỗi đêm, và mức rò rỉ khí từ mặt nạ. Nếu AHI còn dưới 5, sử dụng trên 4 giờ/đêm, và mức rò rỉ dưới 24 LPM, thì máy đang hoạt động đúng cách và hỗ trợ tốt cho hô hấp khi ngủ.
AHI (Apnea-Hypopnea Index) phản ánh số lần ngừng hoặc giảm thở trong 1 giờ ngủ. Mức AHI dưới 5 là mục tiêu lý tưởng, nhưng nếu trên 10 trong 7 ngày liên tiếp, bạn nên kiểm tra mặt nạ, áp lực khí hoặc trao đổi với bác sĩ.
Thời gian sử dụng máy rất quan trọng. Theo chuẩn Medicare, dùng ít nhất 4 giờ mỗi đêm trong 70% số đêm/tháng mới được coi là tuân thủ tốt. Nếu bạn tháo mặt nạ sớm, nên kiểm tra sự thoải mái hoặc các chế độ như "ramp" để dễ thích nghi hơn.
Rò rỉ khí quá nhiều (trên 24 LPM) làm giảm hiệu quả máy. Kiểm tra dây đeo, vệ sinh mặt nạ thường xuyên, hoặc thử kiểu mặt nạ khác. Nếu vẫn rò rỉ, nên cân nhắc dùng mặt nạ toàn mặt hoặc kèm dây đeo cằm nếu bạn thở bằng miệng.
Vệ sinh và bảo quản đúng cách là bước không thể thiếu để đảm bảo hiệu quả điều trị bằng máy thở CPAP, ngăn vi khuẩn phát triển và kéo dài tuổi thọ thiết bị. Đây là phần quan trọng trong hướng dẫn sử dụng máy thở CPAP tại nhà – đặc biệt trong môi trường ẩm như Việt Nam.
Lịch vệ sinh định kỳ
Dung dịch nên dùng
Cách bảo quản thiết bị
Đặt máy ở nơi khô ráo, tránh ánh nắng và không khí ẩm.
Không để gần hóa chất, chất tẩy mạnh hay nơi có mùi lạ.
Khi di chuyển, luôn dùng túi đựng chuyên dụng để tránh va đập và bụi bẩn.
Giữ máy sạch là giữ sức khỏe cho người thân. Đừng đợi đến khi ốm đau mới vệ sinh – hãy biến việc này thành một thói quen nhẹ nhàng mỗi tuần. Bạn đã chuẩn bị sẵn góc vệ sinh riêng cho máy CPAP ở nhà chưa?
Để sử dụng máy thở CPAP an toàn và hiệu quả tại nhà, người mới và người chăm sóc cần ưu tiên làm quen từ từ, điều chỉnh thiết bị phù hợp và duy trì thói quen sử dụng mỗi đêm.
Việc đeo mặt nạ ban ngày từ 20–30 phút giúp giảm cảm giác lạ. Với người lớn tuổi, chọn mặt nạ bằng silicone và điều chỉnh độ ẩm sẽ giúp dễ chịu hơn.
Luôn đảm bảo mặt nạ vừa khít, không rò khí, đồng thời tích hợp thiết lập như "ramp" để bắt đầu áp lực thấp. Nếu chăm sóc người có trí nhớ kém, hãy dùng lời lẽ nhẹ nhàng, giải thích ngắn gọn lý do dùng CPAP, kèm khen ngợi mỗi khi họ hợp tác.
Khi đi du lịch hoặc mất điện, hãy chuẩn bị pin dự phòng chuyên dụng hoặc trạm sạc di động có thể dùng trong nhiều đêm. Gợi ý như AirMini hoặc máy CPAP du lịch tiết kiệm điện là giải pháp tốt. Đừng quên kiểm tra pin trước chuyến đi.
Nếu sống ở vùng nông thôn, nên kết hợp pin sạc và tấm năng lượng mặt trời để luôn chủ động. Lưu sẵn phụ kiện dự phòng như mặt nạ, ống dẫn, màng lọc để thay thế nhanh khi cần.
Người chăm sóc hãy kiên nhẫn, theo dõi tình trạng sử dụng mỗi tuần và chủ động điều chỉnh nếu người dùng cảm thấy không thoải mái. Đừng quên chăm sóc bản thân, vì sự bền bỉ của người chăm sóc là điều quyết định hành trình thích nghi lâu dài với CPAP.
Không ai sinh ra đã biết cách dùng máy thở – nhưng mỗi bước bạn học được hôm nay là một món quà sức khỏe cho người mình thương. Hơi thở dễ dàng hơn không chỉ là chuyện y tế, mà là hành trình chăm sóc với cả trái tim. Hãy để Medjin đồng hành cùng bạn trong từng nhịp thở, với những thiết bị và tư vấn tận tâm tại maythomini.vn . Cùng nhau, bạn có thể tạo nên một không gian chữa lành ngay tại nhà.
Bùi Thị Hiên - Chuyên gia Điều dưỡng với hơn 5 năm kinh nghiệm trong chăm sóc sức khỏe và hướng dẫn sử dụng thiết bị y tế.
![[2025] Máy tạo oxy giá bao nhiêu? Bảng giá chi tiết mới nhất](/temp/cropped-gia-may-tao-oxy-480x332.jpg)
