Giấc ngủ nông là giai đoạn đầu của chu kỳ ngủ (NREM 1 và 2), khi cơ thể bắt đầu thả lỏng nhưng chưa đạt được trạng thái phục hồi sâu. Nếu bạn cảm thấy mệt mỏi sau khi ngủ đủ giờ, nguyên nhân có thể do phần lớn thời gian bạn chỉ ở trong giấc ngủ nông, thay vì giấc ngủ sâu vốn cần thiết để cơ thể và trí não thực sự phục hồi.
Giấc ngủ nông giúp điều hòa cảm xúc và ghi nhớ thông tin nhờ vào hoạt động của các “sleep spindles” trong NREM 2. Nhưng nếu bị gián đoạn quá nhiều hoặc kéo dài quá mức - điều thường xảy ra ở người lớn tuổi hoặc người mắc bệnh lý - nó có thể khiến bạn dễ bị tỉnh giấc, hay trằn trọc và không thấy sảng khoái vào buổi sáng.
Giấc ngủ sâu (slow-wave sleep) thì ngược lại: nó là thời điểm mà cơ thể tăng cường tái tạo mô, củng cố hệ miễn dịch, và "dọn dẹp" thông tin dư thừa trong não. Thiếu giấc ngủ sâu lâu dài có thể dẫn đến tăng nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường, và giảm hiệu suất trí tuệ.
Đặc biệt với người cao tuổi hoặc bệnh nhân mắc COPD, tăng thời gian ngủ nông và giảm ngủ sâu là rất phổ biến, và thường bị hiểu nhầm là “do tuổi già” chứ không phải là dấu hiệu cảnh báo. Đừng để giấc ngủ nông trở thành rào cản cho sức khỏe - hãy quan sát các biểu hiện, cải thiện môi trường ngủ và đừng ngại tìm đến các thiết bị hỗ trợ giấc ngủ phù hợp.
Giấc ngủ nông không nguy hiểm nếu chỉ xuất hiện thoáng qua và là một phần bình thường của chu kỳ ngủ. Nhưng nếu bạn thường xuyên chỉ ngủ nông, dễ bị đánh thức và luôn cảm thấy mệt mỏi, điều đó có thể là dấu hiệu của một rối loạn giấc ngủ hoặc vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.
Ngủ nông là gì? Đó là giai đoạn đầu tiên (Stage 1 NREM) trong chu kỳ ngủ, chiếm khoảng 5–10% tổng thời gian ngủ, giúp cơ thể chuyển từ thức sang ngủ sâu hơn. Tuy nhiên, nếu bạn không thể vào giai đoạn ngủ sâu, cơ thể không được phục hồi, dễ gây mệt mỏi kéo dài, mất tập trung, thậm chí ảnh hưởng đến tim mạch và hệ miễn dịch.
Nếu người thân của bạn ngủ ngáy, hay tỉnh giấc giữa đêm, hoặc thức dậy mà vẫn mệt mỏi, đừng bỏ qua. Hãy cân nhắc sử dụng bảng đánh giá giấc ngủ hoặc tham khảo ý kiến chuyên gia để được chẩn đoán kịp thời.
Ngủ nông không nguy hiểm - nhưng triệu chứng kéo dài thì không nên xem nhẹ.
Mệt mỏi và tỉnh giấc giữa đêm thường xuyên có thể là dấu hiệu sớm của các rối loạn hô hấp khi ngủ hoặc bệnh lý mạn tính như COPD hoặc trầm cảm. Những người trên 40 tuổi có thể gặp hiện tượng này do giảm oxy máu ban đêm (nocturnal hypoxemia) gây ra bởi ngưng thở khi ngủ (OSA) – tình trạng gây rối loạn giấc ngủ, đau đầu buổi sáng, và suy giảm nhận thức.
Ở nhóm tuổi này, mệt mỏi không đơn giản là thiếu ngủ mà có thể liên quan đến “sương mù não” (brain fog) do thiếu oxy, tác dụng phụ thuốc tim mạch, hoặc sự suy giảm nhận thức chủ quan (SCD) – tất cả đều cảnh báo hệ tim mạch hoặc thần kinh đang chịu ảnh hưởng. Đặc biệt với người có COPD kèm OSA (overlap syndrome), triệu chứng có thể nghiêm trọng hơn, kéo dài dù đã điều trị.
Theo dõi SpO2 tại nhà bằng máy đo nồng độ oxy (OPO) là bước đầu để nhận diện các bất thường như giảm oxy dưới 94% trong đêm – một chỉ dấu mạnh mẽ cảnh báo nguy cơ. Cùng với đó, việc ghi lại nhật ký giấc ngủ và các biểu hiện như ngáy, tỉnh giấc, đau đầu, có thể giúp bác sĩ xác định đúng nguyên nhân.
Cách cải thiện giấc ngủ nông ngay tại nhà cho người có nguy cơ là sử dụng các công cụ theo dõi tại nhà như máy đo nồng độ oxy (SpO₂) khi ngủ và nhật ký giấc ngủ để nhận diện sớm các dấu hiệu rối loạn.
Các thiết bị này giúp theo dõi ngáy, tụt SpO₂, nhức đầu buổi sáng - những biểu hiện thường bị bỏ qua nhưng lại cảnh báo tiềm ẩn của ngưng thở khi ngủ hay COPD.
Ví dụ, nếu SpO₂ tụt dưới 90% nhiều lần mỗi đêm (T-90 tăng), đây có thể là dấu hiệu thiếu oxy não kéo dài - một yếu tố liên quan đến mệt mỏi mãn tính và suy giảm nhận thức.
Với người không muốn đến bệnh viện hoặc ở xa trung tâm y tế, những thiết bị này là “cánh tay nối dài” giúp theo dõi sức khỏe một cách chủ động và tiết kiệm.
Hãy bắt đầu bằng một hành động nhỏ: ghi lại thói quen ngủ, đánh dấu thời điểm thức giấc và cảm giác mệt mỏi vào sáng hôm sau.
Thói quen đơn giản này có thể là chìa khóa để bắt đúng bệnh, cải thiện sức khỏe, và yên tâm chăm sóc người thân.
Hãy đến gặp bác sĩ khi bạn hoặc người thân có dấu hiệu ngủ nông kéo dài, ngáy to, thở bất thường hoặc mệt mỏi ban ngày dai dẳng. Đây là những biểu hiện phổ biến của hội chứng ngưng thở khi ngủ – một vấn đề hô hấp nghiêm trọng nhưng thường bị bỏ qua.
Nếu người nhà bạn nghe thấy tiếng thở hụt, ngưng thở hoặc bạn thường xuyên thức giấc giữa đêm, dậy mệt, đau đầu hay cáu gắt, đó không chỉ là mất ngủ thông thường. Tình trạng này có thể gây ảnh hưởng đến tim mạch, trí nhớ và chất lượng sống nếu không được chẩn đoán sớm.
Tại Việt Nam, các chuyên gia hô hấp và giấc ngủ đã khuyến cáo những trường hợp có dấu hiệu ngưng thở khi ngủ nên thực hiện đánh giá bằng bảng câu hỏi hoặc thiết bị đo tại nhà (HSAT) trước khi cần đến đo đa ký giấc ngủ (PSG). Việc can thiệp kịp thời có thể giúp bạn hoặc người thân tránh được biến chứng nguy hiểm – mà không cần phải đến bệnh viện tuyến trung ương ngay từ đầu.
Lưu ý cho người chăm sóc: Nếu bạn thấy người thân ngủ ngáy lớn, có biểu hiện ngưng thở, hay mệt mỏi cả ngày, hãy ghi lại nhật ký giấc ngủ và khuyến khích họ khám chuyên khoa. Một cuộc trò chuyện đúng lúc có thể cứu lấy nhiều năm khỏe mạnh phía trước.
Giấc ngủ chập chờn không chỉ là chuyện tuổi già. Đôi khi, đó là cách cơ thể cảnh báo bạn điều gì đó đang diễn ra âm thầm. Với giải pháp hỗ trợ thở nhẹ nhàng từ Medjin, bạn có thể giúp ba mẹ có giấc ngủ êm và sâu hơn mỗi đêm, ngay tại nhà. Ghé thăm maythomini.vn để chọn giải pháp phù hợp – một hành động nhỏ, một giấc ngủ an lành cho người bạn thương yêu nhất.
Bùi Thị Hiên - Chuyên gia Điều dưỡng với hơn 5 năm kinh nghiệm trong chăm sóc sức khỏe và hướng dẫn sử dụng thiết bị y tế.
![[2024] Top 5 máy trợ thở 2 chiếu tốt nhất | Lựa chọn từ chuyên gia](/temp/cropped-may-tho-bipap-tot-nhat-1-480x332.jpg)
